مقدمه
فرهنگ مفهومی است که در طول دهه‌هایی که از خلق مفهوم آن در ادبیات علوم اجتماعی می‌گذرد، تعاریف گوناگونی را به خود دیده است. اندیشمندان مختلفی تا کنون بر اساس مکتب و رویکردی که از آن برآمده‌اند، از منظر خاص خود و با درنظرگرفتن مؤلفه‌ها و معیارهای خاصی دست به تعریف آن زده‌اند. یکی از این دسته‌بندی‌ها مرتبط با عینیت و ذهنیت در حوزه فرهنگ است.
محمدحسین آشنا
فضای سایبر شبکه‌ای بسیار پیچیده و تو در تو را در بر می‌گیرد که متشکل از اجزاء و عناصر متفاوت و بی‌شماری است. این فضا در واقع یک قلمرو جهانی درون فضای اطلاعاتی و شامل شبکه‌های مستقل زیرساخت فناوری اطلاعات است که می‌توان آن‌ها را به اینترنت، شبکه‌های ارتباطات از راه دور، سیستم‌های رایانه‌ای، پردازش‌گرهای جاسازی شده و کنترل‌کننده‌ها تقسیم کرد.
اکنون و در آستانه ورود به دهه سدم از قرن 21 می‌توان به جرأت این ادعا را طرح کرد که چشم‌انداز رؤیامانند تبدیل فضای سایبر به یک فضای موازی برای زندگی انسان‌ها تا حد زیادی محقق شده و البته همچنان به پیشروی ادامه خواهد داد. حال می‌توان به راحتی از فضای دوم یاد کرد و آن را بستری برای نوعی زندگی ثانویه قلمداد کرد؛ بستری که البته در حد فضای دوم باقی نمانده و بعضاً تفاوتی با فضای اول زندگی انسان‌ها نیز ندارد.
